YÊU VÀ ĐAU KHỔ
Chúng ta nói rằng tình yêu cũng
góp một phần vào sự đau khổ, chịu đựng. Rằng khi bạn yêu ai thì tình yêu đó rồi
cũng sẽ đem đến cho bạn nỗi đau khổ.
Bây giờ chúng ta tìm hiểu xem có
thể nào thoát khỏi mọi nỗi đau khổ chăng.
Khi vùng ý thức của con người
không tự vướng mắc với cảm giác đau khổ, thì sự giải thoát, sự dung thông
ấy sẽ chuyển hóa ý thức và sự chuyển hóa đó sẽ tỏa rộng ra, cảm ứng với nỗi đau
khổ của toàn thể nhân loại. Đó là tình thương, là lòng trắc ẩn.
Nếu trong lòng cảm thấy đang đau
buồn, đang phải chịu đựng nỗi thống khổ, thì bạn không thể yêu được. Đó là sự
thật, là quy luật. Khi bạn yêu người nào đó mà họ lại làm việc gì khiến cho bạn
không đồng ý, mà bạn lại còn cảm thấy đau buồn, cảm thấy phải chịu đựng, thì điều
đó nói lên là bạn chưa yêu. Xin hãy nhìn sự thực này. Làm sao bạn có thể chịu
đựng nỗi đau buồn khi vợ bạn bỏ rơi bạn để chạy theo người khác? Quả thật là
chúng ta sẽ rất đau buồn vì chuyện đó.
Chúng ta nổi giận, lên cơn ghen,
tràn ngập sự uất hận, ghét bỏ; ấy thế mà đồng thời, chúng ta lại nói rằng
"Tôi yêu vợ tôi"!
Yêu như thế thì không phải là yêu.
Cho nên, có thể nào không phải
chịu đựng đau khổ mà đồng thời vẫn có được tình yêu nồng nàn nở rộ mênh mông
không nhỉ?
Vậy thì bản chất và cốt tủy của
đau khổ là gì -- đây là nói về cái cốt tủy của nó, không phải là những hình
thức khác nhau của nó? Cốt tủy của sự đau khổ là gì? Không phải đấy chính là sự
biểu lộ rõ rệt nhất, vào thời điểm sự kiện xẩy ra, của một con người tự cho
mình là trung tâm điểm, một cái rốn của vũ trụ sao? Đó chính là bản chất của
cái tôi -- cốt tủy của bản ngã, của con người, của sự giới hạn, của sự
thu hẹp, của sự ngăn cách, được gọi là cái "tôi". Khi có đột biến
trong tâm, đòi hỏi một sự thức tỉnh của trí tuệ, thì ngay đó cái
"tôi" này, cái nhân tố tạo nên nỗi thống khổ này, trỗi dậy để ngăn
cản.
Vậy nếu không có cái
"tôi", cái bản ngã, thì liệu rằng còn có nỗi đau buồn, thống khổ
chăng? Hay là khi đó con người ta sẽ tha hồ mà làm những chuyện giúp đời, làm
đủ mọi chuyện không vị kỷ mà không còn cảm thấy đau khổ nữa.
Đau khổ là sự biểu lộ về cái
"tôi", về bản thân, vị kỷ; nó bao gồm cả sự than thân trách phận, cả
nỗi buồn của sự cô quạnh, cố tìm cách thoát ra khỏi tình huống khổ tâm, cố tìm
cách nối lại mối liên lạc với người đã bỏ đi -- và tất cả những điều khác bao
hàm trong cái ý nghĩ về "tôi" đó.
Buồn bã, than thân trách phận là
hành động rất vị kỷ, chủ yếu là quan tâm về cái "tôi",-- về những
hình ảnh, ý niệm, kiến thức, những hồi ức, nhớ nhung về quá khứ.
Vậy thì, có sự liên hệ nào giữa sự
đau buồn, bản chất của cái "tôi", của thói vị kỷ, với tình yêu không?
Có sự liên hệ nào giữa tình yêu và
sự đau khổ không?
Cái "tôi" được hình
thành qua tư tưởng, suy nghĩ; nhưng có phải nhờ suy nghĩ mà tình yêu hình thành
không?
Tình yêu có được hình thành qua sự
suy nghĩ không? - ký ức về những nỗi đau, những niềm vui, về sự theo đuổi khoái
lạc, tình dục linh tinh, sự vui thích được chiếm hữu người khác và người khác
lại thích bị chiếm hữu; tất cả những điều đó đều là cấu trúc của tư tưởng. Cái
"tôi" với danh xưng, với hình dáng, với ký ức của nó được hình thành
qua tư tưởng - hiển nhiên là như vậy.
Nhưng nếu tình yêu không được hình
thành bằng tư tưởng, bằng sự suy nghĩ, như vậy thì sự đau khổ không liên hệ gì
với tình yêu. Do đó, hành động thoát thai từ tình yêu thì khác hẳn với hành
động thoát thai từ sự đau khổ.
Ta thấy rằng hành động thoát thai
từ sự đau khổ chính là hành động thoát thai từ cái "tôi", từ bản ngã,
vị kỷ, và vì thế luôn luôn có mâu thuẫn, xung đột. Ta có thể thấy cái trình tự
hợp lý của toàn bộ điều đó. Chỉ khi nào nhìn rõ như vậy, chúng ta mới có thể có
được tình thương yêu tinh khiết, không có bóng mờ của đau buồn, khổ ải.
Đắn đo suy nghĩ không phải là tình
yêu. Đắn đo suy nghĩ không phải là lòng trắc ẩn, bi mẫn. Lòng trắc ẩn, bi mẫn
là trí tuệ, là trực giác, - vốn không phải là kết quả của sự suy nghĩ, đắn
đo.
Krishnamurti
-- The Wholeness of Life
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét